Hoe ga ik om met EMV op het werk?

In sommige gevallen wel. In de meeste werksituaties levert de blootstelling aan elektromagnetische velden geen risico’s op voor de gezondheid van werknemers. De velden waaraan de meeste werknemers blootgesteld worden zijn zwak en blijven ver onder de grenzen die de overheid stelt. Sterke elektromagnetische velden kunnen wel schadelijk voor de gezondheid zijn. In bijzondere arbeidssituaties kunnen hogere blootstellingen voorkomen die gezondheidsrisico’s geven. Denk bijvoorbeeld aan MRI-scanners, televisiezenders en radarinstallaties.

De Nederlandse Arboregelgeving regelt de bescherming van werknemers tegen de risico’s van elektromagnetische velden. De werkgever moet ervoor zorgen dat het werk geen negatieve invloed heeft op de gezondheid van werknemers. De werkgever moet bekijken welke risico’s er zijn en maatregelen nemen die de risico’s voorkomen of verkleinen. In de Arboregelgeving zijn zogeheten grenswaarden en actieniveaus vastgesteld voor de maximaal toegestane blootstelling aan elektromagnetische velden. Bij blootstelling onder de grenswaarden en actieniveaus zijn er geen gezondheidsrisico’s volgens de huidige wetenschappelijke inzichten. Als de grenswaarden worden overschreden, kan mogelijk wel schade aan de gezondheid ontstaan.
De grenswaarden richten zich op het voorkomen van gezondheidseffecten op korte termijn,die direct of binnen enkele uren kunnen optreden. Er is geen sluitend wetenschappelijk bewijs dat er lange-termijneffecten zijn bij blootstelling onder de grenswaarden (effecten die enkele jaren of tientallen jaren later kunnen optreden).

De effecten verschillen voor lage frequenties en hoge frequenties. Elektromagnetische velden met frequenties lager dan 10 megahertz die sterker zijn dan de grenswaarden (bijvoorbeeld lasapparatuur en inductieovens), kunnen in het lichaam elektrische stroompjes opwekken. Dat kan zich uiten in tintelingen, pijn, het ongecontroleerd samentrekken van spieren of verstoring van het hartritme. Bij frequenties die lager zijn dan 400 hertz kunnen ook lichtflitsen gezien worden, door prikkeling van het netvlies in het oog.

Bij sterke elektromagnetische velden met een frequentie hoger dan 100 kilohertz (bijvoorbeeld televisiezendmast) kan het lichaam opwarmen. Dit is te vergelijken met een magnetron. Met een sterk elektromagnetisch veld verwarmt een magnetron voedsel. Lichaamsdelen die slecht warmte kunnen afvoeren, zoals het oog, kunnen beschadigd raken. Mensen kunnen dan warmte of pijn voelen. Binnen een uur tot enkele dagen kunnen ook klachten optreden als geïrriteerde ogen, vertroebeling van de ooglens, tintelingen, hoofdpijn, misselijkheid of slapheid.

In onderzoek met proefdieren is geen sluitend bewijs gevonden dat langdurige blootstelling aan elektromagnetische velden onder de grenswaarden schadelijk is voor de gezondheid. De resultaten van proefdieronderzoek zijn niet altijd rechtstreeks te vertalen naar de mens. Daarom is ook onderzoek gedaan bij werknemers naar langdurige blootstelling aan elektromagnetische velden en het voorkomen van bepaalde ziekten. Alle onderzoeken bij elkaar genomen is er geen verband gevonden met kanker, ziekten aan het zenuwstelsel of hart- en vaatzieken. Het onderzoek naar effecten op voortplanting, het afweersysteem, zintuigen of spieren is nog te beperkt in omvang om nu al conclusies te trekken. Enkele onderzoeken vinden aanwijzingen dat bepaalde ziekten vaker voorkomen bij enkele beroepen. Doordat deze mensen ook worden blootgesteld aan andere risico’s, is niet duidelijk welke factor de belangrijkste rol speelt. Daarom wordt hier meer onderzoek naar gedaan.

De werkgever moet bekijken welke bronnen van elektromagnetische velden aanwezig zijn. Als de werkgever niet kan uitsluiten dat de velden sterker zijn dan de Arboregels toelaten, moet hij de blootstelling nader laten beoordelen. Om de risico’s makkelijker in te kunnen schatten zijn werkomgevingen ingedeeld in drie categorieën:

Groen: Grenzen worden niet overschreden – geen beoordeling nodig
Kantoorapparatuur, videoapparatuur, mobiele telefoon, huishoudelijke apparatuur, computer apparatuur, verlichting.

Oranje: Lage grenzen worden mogelijk overschreden – nadere beoordeling nodig
Elektriciteitscentrale, elektrische locomotief, booglassen, elektrolyse, magnetisator of demagnetisator.

Rood: Hoge grenzen worden mogelijk overschreden – nadere beoordeling nodig
MRI-scanner, radio/televisiezender, radarinstallatie, weerstandslassen, industriële inductieverwarmer.

De indeling geeft aan of er een kans is dat grenzen overschreden worden en nader onderzoek nodig is of niet. Bij werkomgevingen in de groene categorie blijft de blootstelling aan elektromagnetische velden onder de grenzen. Hier is geen verdere beoordeling nodig. Bij de oranje categorie worden de lage actieniveaus in de Arboregels mogelijk overschreden. Hier kan een nadere beoordeling nodig zijn. In de rode categorie kunnen de hoge actieniveaus uit de Arboregels overschreden worden. Hier is een verdere beoordeling nodig.

Het beoordelen van de blootstelling en risico’s is soms ingewikkeld. Het moet daarom door een deskundige worden gedaan. Als uit de beoordeling blijkt dat veiligheidsgrenzen worden overschreden, moet de werkgever maatregelen nemen om de blootstelling te verminderen.

Sommige mensen geven aan gevoeliger te zijn voor elektromagnetische velden dan anderen. Zij ervaren klachten bij blootstelling lager dan de grenswaarden. Er is geen wetenschappelijke verklaring voor deze klachten. Mensen die aangeven elektrogevoelig te zijn, kunnen in overleg met hun werkgever kijken of ze maatregelen kunnen nemen die de blootstelling aan elektromagnetische velden verminderen. Bijvoorbeeld het uitschakelen van TL-verlichting of draadloze telefoons vervangen door telefoons met kabel. Een werkgever is hier niet toe verplicht. Voor hulp en advies kunnen werknemers terecht bij de eigen Arbo-arts.