Welke gezondheidseffecten kunnen door statische magneetvelden ontstaan?
Gezondheidseffecten tijdens of kort na blootstelling
Als de sterkte van statische magnetische velden beneden de blootstellingslimieten blijft, leveren deze velden geen gezondheidsrisico’s op. Wel worden bij experimenten met statische velden boven deze limieten soms (direct merkbare) biologische effecten waargenomen, die geen schadelijke effecten op de gezondheid hebben.
Experimenten met proefpersonen
Er zijn (beperkt) experimenten gedaan met proefpersonen. Statische magnetische velden met een sterkte rond 2 tesla kunnen duizeligheid of misselijkheid veroorzaken of een metaalsmaak in de mond geven. Eigen lichaamsbewegingen in sterke statische magnetische velden kunnen ook leiden tot deze effecten, bijvoorbeeld als men het hoofd snel beweegt in de buurt van de bron van het magnetisch veld. Niet iedereen neemt dergelijke verschijnselen waar, dit is persoonsafhankelijk. Deze verschijnselen waren steeds kortdurend; er is geen bewijs gevonden voor blijvende effecten. De verschijnselen verdwenen weer als de blootstelling aan het magnetisch veld werd beëindigd. Bij velden tot 8 tesla werden wel effecten op het hart en de bloedvaten gezien, maar deze effecten waren minimaal, en ook niet blijvend. Onderzoeken naar hersenfuncties en functies van het zenuwstelsel hebben ook geen bewijzen voor schadelijke effecten opgeleverd. Magnetische velden die sterker zijn dan 8 tesla komen in de praktijk niet voor.
Celproeven en experimenten met proefdieren
In laboratoria zijn celproeven gedaan met statische magnetische velden van 0,5 tesla en hoger. De resultaten daarvan zijn niet eenduidig. Er werden soms wel veranderingen waargenomen in de celfuncties, maar er zijn daarbij geen schadelijke effecten gevonden. In onderzoeken met proefdieren werden vermijdingsreacties gevonden bij statische magnetische velden van 4 tesla en hoger, wat vermoedelijk veroorzaakt wordt door de verstoring van de evenwichtsorganen bij de proefdieren. Vermijdingsreacties zijn reacties waarbij een dier probeert om aan de prikkels te ontkomen of om die te vermijden. Bij magnetische velden van 0,1 tesla en hoger kon het ontstaan van elektrische stroompjes rond het hart en in grote bloedvaten worden aangetoond. Er werden daarbij geen nadelige gevolgen bij de proefdieren gevonden.
Gezondheidseffecten op langere termijn
Uit de (weinige) wetenschappelijke literatuur die er over langjarige blootstelling aan statische magnetische velden is, komen geen aanwijzingen naar voren dat er een samenhang zou zijn tussen statische magnetische velden en ziektes zoals kanker, hart- en vaatziekten of ziektes van het zenuwstelsel. De onderzoeken die zijn uitgevoerd naar de langetermijneffecten van statische magnetische velden betroffen meestal werknemers van chemische installaties of aluminiumsmelterijen, die werden blootgesteld aan statische magnetische velden tot enkele tientallen millitesla. Bij dergelijke werkzaamheden worden werknemers meestal ook blootgesteld aan allerlei gevaarlijke stoffen. Daardoor is lastig te zeggen wat de oorzaak is van gezondheidseffecten die eventueel bij deze medewerkers worden gevonden.
Lees meer over:
Wat is het verschil tussen biologische effecten en gezondheidseffecten?
Elektromagnetische velden en gezondheid
Zijn er blootstellingslimieten voor statische velden?
Hoe sterk zijn de statische velden van bronnen, zoals treinen, trams, MRI-apparatuur en de aarde?
Hoe sterk zijn de magnetische velden van HVDC?
Wat betekenen kilovolt, ampère, hertz, volt per meter en microtesla?
Als de sterkte van statische magnetische velden beneden de blootstellingslimieten blijft, leveren deze velden geen gezondheidsrisico’s op. Wel worden bij experimenten met statische velden boven deze limieten soms (direct merkbare) biologische effecten waargenomen, die geen schadelijke effecten op de gezondheid hebben.
Experimenten met proefpersonen
Er zijn (beperkt) experimenten gedaan met proefpersonen. Statische magnetische velden met een sterkte rond 2 tesla kunnen duizeligheid of misselijkheid veroorzaken of een metaalsmaak in de mond geven. Eigen lichaamsbewegingen in sterke statische magnetische velden kunnen ook leiden tot deze effecten, bijvoorbeeld als men het hoofd snel beweegt in de buurt van de bron van het magnetisch veld. Niet iedereen neemt dergelijke verschijnselen waar, dit is persoonsafhankelijk. Deze verschijnselen waren steeds kortdurend; er is geen bewijs gevonden voor blijvende effecten. De verschijnselen verdwenen weer als de blootstelling aan het magnetisch veld werd beëindigd. Bij velden tot 8 tesla werden wel effecten op het hart en de bloedvaten gezien, maar deze effecten waren minimaal, en ook niet blijvend. Onderzoeken naar hersenfuncties en functies van het zenuwstelsel hebben ook geen bewijzen voor schadelijke effecten opgeleverd. Magnetische velden die sterker zijn dan 8 tesla komen in de praktijk niet voor.
Celproeven en experimenten met proefdieren
In laboratoria zijn celproeven gedaan met statische magnetische velden van 0,5 tesla en hoger. De resultaten daarvan zijn niet eenduidig. Er werden soms wel veranderingen waargenomen in de celfuncties, maar er zijn daarbij geen schadelijke effecten gevonden. In onderzoeken met proefdieren werden vermijdingsreacties gevonden bij statische magnetische velden van 4 tesla en hoger, wat vermoedelijk veroorzaakt wordt door de verstoring van de evenwichtsorganen bij de proefdieren. Vermijdingsreacties zijn reacties waarbij een dier probeert om aan de prikkels te ontkomen of om die te vermijden. Bij magnetische velden van 0,1 tesla en hoger kon het ontstaan van elektrische stroompjes rond het hart en in grote bloedvaten worden aangetoond. Er werden daarbij geen nadelige gevolgen bij de proefdieren gevonden.
Gezondheidseffecten op langere termijn
Uit de (weinige) wetenschappelijke literatuur die er over langjarige blootstelling aan statische magnetische velden is, komen geen aanwijzingen naar voren dat er een samenhang zou zijn tussen statische magnetische velden en ziektes zoals kanker, hart- en vaatziekten of ziektes van het zenuwstelsel. De onderzoeken die zijn uitgevoerd naar de langetermijneffecten van statische magnetische velden betroffen meestal werknemers van chemische installaties of aluminiumsmelterijen, die werden blootgesteld aan statische magnetische velden tot enkele tientallen millitesla. Bij dergelijke werkzaamheden worden werknemers meestal ook blootgesteld aan allerlei gevaarlijke stoffen. Daardoor is lastig te zeggen wat de oorzaak is van gezondheidseffecten die eventueel bij deze medewerkers worden gevonden.
Lees meer over:
Wat is het verschil tussen biologische effecten en gezondheidseffecten?
Elektromagnetische velden en gezondheid
Zijn er blootstellingslimieten voor statische velden?
Hoe sterk zijn de statische velden van bronnen, zoals treinen, trams, MRI-apparatuur en de aarde?
Hoe sterk zijn de magnetische velden van HVDC?
Wat betekenen kilovolt, ampère, hertz, volt per meter en microtesla?