Blootstelling aan elektromagnetische velden van elektrische apparaten verminderen

Alle elektrische huishoudelijke apparaten zoals stofzuigers, strijkijzers, wasmachines, vaatwassers, lampen, elektrische kookplaten, wekkerradio’s en opladers produceren zodra ze worden ingeschakeld elektrische en magnetische velden. Apparaten met een hoger energiegebruik produceren over het algemeen sterkere velden. In Europa moet apparatuur een CE-markering hebben. Dan voldoet zij aan de geldende limieten voor de blootstelling aan elektromagnetische velden. U kunt deze CE-markering vinden op het typeplaatje van het apparaat. Apparatuur die buiten Europa verkocht wordt, heeft deze verplichting niet. Apparatuur zonder CE-markering zou te sterke elektromagnetisch velden kunnen produceren.

Een algemene regel is dat de blootstelling afneemt naarmate de afstand tot het apparaat groter is. Bij een twee keer zo grote afstand is het veld een factor vier tot acht lager. Afstand houden is daarmee een van de meest makkelijke manieren om de blootstelling aan deze velden te verminderen.

Apparatuur die ‘stand by’ staat en dus niet volledig is uitgeschakeld, wekt een veld op. Bij volledige uitschakeling, dus wanneer de stekker uit het stopcontact wordt gehaald, geeft een apparaat geen blootstelling meer. Als je een apparaat niet gebruikt, kun je deze volledig uitschakelen. Doe dit echter niet bij koelkasten, vriezers, centrale afzuiginstallaties en CV-pompen. Hierdoor kunnen andere ongewenste effecten ontstaan.

Een elektrische deken die aan staat, geeft een relatief hoog magnetisch en elektrisch veld dicht tegen het lichaam. Als je de elektrische deken uitschakelt voordat je in bed stapt, zal de blootstelling aan het magnetische veld verminderen. Als je de stekker uit het stopcontact trekt, is er geen magnetisch en elektrisch veld meer.

Een elektrische vloerverwarming geeft bij de vloer een relatief hoog magnetisch en elektrisch veld. Een vloerverwarming op basis van warm water doet dit niet. Wel is een vloerverwarming op basis van warm water voorzien van een extra elektrische pomp die bij de pomp een magnetisch veld geeft.

Een waterbed wordt opgewarmd door een elektrische verwarmingsspiraal. Een waterbed kun je niet uitschakelen omdat de thermostaat en het verwarmingselement de hele nacht actief moeten blijven om het water op temperatuur te houden.

Als je een wekkerradio of nachtlamp gebruikt, kun je de blootstelling verminderen door ze zo ver mogelijk van het bed te plaatsen. Je kunt ook een wekker op batterijen nemen. Die produceert nagenoeg geen elektrisch of magnetisch veld.

In verband met de elektrische veiligheid hoort apparatuur met een stekker met randaarde aangesloten te zijn op een stopcontact met randaarde. De blootstelling aan het elektrische veld wordt hierdoor lager. Gebruik ook verlengsnoeren met randaarde. Randaarde kun je herkennen aan de contactgleuven met metalen strips in de stekker en zichtbare metalen veertjes in het stopcontact.

Als een TL-buis uit staat en hij geeft in het donker toch een beetje licht dan zit de stekker verkeerd in het stopcontact. Hierdoor ontstaat een onnodig elektrisch veld. Door de stekker of aansluiting om te draaien, zal dit effect verdwijnen. Dit effect treedt niet op als de TL-buis voorzien is van een dubbelpolige schakelaar. Kale TL-buizen die aanstaan produceren in de regel een vrij sterk elektrisch veld. Metalen armaturen schermen deze elektrische velden af. De TL-buis moet dan wel achter (metaal) gaas of lamellen zitten.

Een TV of computerscherm met een beeldbuis produceert een sterker magnetisch veld dan een toestel met een plat scherm.

Bepaalde elektrische apparaten gebruiken de energie uit het elektriciteitsnet niet gelijkmatig in de tijd, waardoor naast het 50 Hz veld een ander soort (gepulst) veld ontstaat. Voor mensen die de blootstelling aan gepulste velden willen verminderen, worden hieronder de meest voorkomende bronnen van gepulste velden genoemd.

Voedingen van laptops of mobiele telefoons bevatten zogeheten geschakelde voedingen. Deze voedingen ‘knippen’ de gewenste lage voedingspanning uit de hogere spanning van het lichtnet. Hierdoor ontstaan niet-continue signalen. Ook 12V-halogeenlampen en led-lampen zijn vaak voorzien van een geschakelde voeding. Laptops, mobiele telefoons en (halogeen)lampen kunnen ook werken met voedingen met gewikkelde transformatoren. Een dergelijke voeding produceert een gelijkmatig laagfrequent veld zonder verstoringen. Het is niet verstandig alleen de voedingen te vervangen aangezien deze ontworpen zijn voor het bijbehorende apparaat.

Lichtdimmers werken op dezelfde manier als geschakelde voedingen en produceren niet-continue signalen (gepulste velden). Je kunt het licht ook zwakker maken door een lamp te gebruiken met minder vermogen.

De elektronische zuigkrachtregeling in een stofzuiger werkt op dezelfde manier als een geschakelde voeding en produceert niet continue signalen (gepulste velden). Als de toerenregeling in de maximale stand staat, is de blootstelling aan gepulste velden lager, maar aan continue laagfrequente velden hoger. Bij een stofzuiger met een mechanische zuigkrachtregeling is de blootstelling aan gepulste velden lager. Een stofzuiger met mechanische zuigkrachtregeling en een stofzuiger waarbij de elektronische regeling maximaal staat, gebruiken wel meer energie.

Spaarlampen en LED-lampen produceren vrijwel allemaal gepulste velden. Conventionele gloeilampen of halogeenlampen die direct op 230 volt werken, produceren deze velden niet, maar produceren wel sterkere continue laagfrequente velden dan spaar- en LED-lampen. Een nadeel van deze lampen is dat ze meer energie gebruiken.

Een magnetron warmt voedsel op met sterke elektromagnetische velden. Ondanks alle veiligheidsmaatregelen “lekt” een magnetron een klein deel van deze velden. Het schoonhouden van (vooral de deur van) de magnetron zorgt dat deze beter sluit en dat de sterkte van het elektromagnetische veld dat uit de magnetron lekt minder wordt. Vervang een magnetron met een slecht sluitende deur of andere defecten.