Resultaten COSMOS-onderzoek: mobiele telefoons en gezondheidseffecten

Het COSMOS-onderzoek startte in 2012, duurt 20 tot 30 jaar en zal de gezondheid volgen van minstens 310.000 deelnemers in de leeftijd van 18-69 jaar in zes Europese landen, waaronder ook Nederland. Er is een betere methode gebruikt om de blootstelling van de deelnemers aan elektromagnetische velden als gevolg van het gebruik van mobiele telefoons te bepalen dan in eerder onderzoek. In dit cohortonderzoek worden de blootstelling en de gezondheid van een grote groep mensen gedurende een lange periode gemonitord om vast te stellen of er op de lange termijn gezondheidseffecten zijn verbonden aan huidige en nieuwe communicatietechnologieën. Dit soort onderzoek staat hoog op de prioriteitenlijst van de WHO en de Europese Unie. Allerlei onderzoeken hebben geconcludeerd dat er tot nu toe geen bewijs is dat mobiele telefoons schadelijk zijn voor de gezondheid. Bij deze eerdere onderzoeken was het moeilijk om te bepalen hoeveel mensen hun telefoons hoe lang gebruikten.

Uit de tot nu toe gepubliceerde onderzoeken blijkt:

• Geen groter risico op hersentumoren bij intensief gebruik mobiele telefoon in Denemarken, Finland, Nederland, Verenigd Koninkrijk en Zweden
• Meer hoofdpijn en migraine bij intensief sms-en in Nederland en Verenigd Koninkrijk, maar niet bij bellen (hangt vermoedelijk niet samen met EMV)
• Licht verhoogde slapeloosheid bij veel bellen in Zweden en Finland (hangt vermoedelijk niet samen met EMV)
• Meer hoofdpijn bij veel bellen in Zweden en Finland (hangt vermoedelijk niet samen met EMV).

Mensen die hun mobiele telefoon veel gebruiken lopen geen hoger risico op het ontwikkelen van hersentumoren dan mensen die dat veel minder doen.
Voor het onderzoek bestudeerden wetenschappers, onder andere van de Universiteit Utrecht, het mobiele telefoongebruik van meer dan 250.000 mensen om uit te vinden of mensen die hun mobiele telefoon een langere periode veel gebruiken een hoger risico op hersentumoren hebben dan anderen. Er werd geen verband gevonden tussen mobiel telefoongebruik en het risico op hersentumoren.

Over deze publicatie heeft het Kennisplatform een nieuwsbericht geschreven, waar meer informatie over dit onderzoek is te vinden .

Dit onderzoek naar hoofdpijn en migraine is uitgevoerd onder bijna 80.000 mensen in Nederland en het Verenigd Koninkrijk, onder andere door onderzoekers van de Universiteit Utrecht. Er werd hierbij gekeken naar zowel het bellen met de mobiele telefoon (spraak) als het sturen van tekstberichten met SMS.

Uit de resultaten bleek geen samenhang tussen bellen met de mobiele telefoon en hoofdpijn en migraine. Er werd echter wel een samenhang gevonden tussen het versturen van SMS-berichten en hoofdpijn en migraine. Omdat de blootstelling aan EMV bij het verzenden van SMS-berichten volgens de onderzoekers aanzienlijk lager is dan bij bellen met de telefoon tegen het oor, concludeerden de onderzoekers dat blootstelling aan EMV waarschijnlijk niet de oorzaak is van de hoofdpijn en migraine. De onderzoekers concluderen dat levensstijl, andere blootstellingen of gedragsfactoren die verband houden met het gebruik van de telefoons waarschijnlijke oorzaken zijn.

Volgens het onderzoek naar slaapkwaliteit uit 2020 is slapeloosheid licht verhoogd in de groep die het langste heeft gebeld, maar dat hangt waarschijnlijk meer samen met het gebruik van mobiele telefoons dan met de blootstelling aan radiofrequente elektromagnetische velden uitgezonden door de telefoons. Er is geen samenhang gevonden met andere kenmerken van slaapkwaliteit, zoals slaapverstoring, slaperigheid overdag, effectiviteit van de slaap en moeite met inslapen (‘niet binnen 30 minuten in slaap kunnen vallen’). De auteurs concluderen dat het resultaat van het onderzoek geen steun geeft aan de veronderstelling dat radiofrequente elektromagnetische velden van GSM en UMTS telefoons langetermijneffecten op de slaapkwaliteit hebben.

De belangrijkste conclusie van het onderzoek naar hoofdpijn, oorsuizen en gehoorverlies uit 2019 is dat de mensen in Zweden en Finland die het meest intensief belden, na vier jaar iets meer hoofdpijn dan andere gebruikers rapporteerden. Dit werd wel bij blootstelling aan UMTS (3G) gevonden maar niet bij de (hogere) blootstelling aan GSM-signalen (2G). Oorsuizen en gehoorverlies bleken niet met de hoeveelheid beltijd samen te hangen.
Na correctie voor vertekenende factoren, zoals leeftijd, geslacht, overgewicht en depressie, verdween de bevinding voor hoofdpijn echter nagenoeg, aldus de onderzoekers. Ook kunnen volgens de onderzoekers mensen die lang en intensief bellen verschillen van anderen in leefstijl en bijvoorbeeld een drukker en stressvoller leven hebben, of een problematisch of verslavend telefoongebruik. De onderzoekers verklaren dat de hoofdpijn vermoedelijk samenhangt met veel bellen en niet met de blootstelling aan de radiofrequente elektromagnetische velden.

Naast deze publicaties met resultaten volgend uit het COSMOS-onderzoek is er nog een aantal publicaties gericht op een beschrijving van de onderzoeksopzet en resultaten van voorbereidende onderzoeken.