kennisplatform-logo
  • Nieuwsberichten
  • Onderwerpen
    • Hoogspanningslijnen en elektriciteitsnetwerk
      • Basisinformatie
      • Hoogspanningslijnen
      • Ondergrondse kabels
      • Transformatorstations en - huisjes
      • Elektrische apparaten
      • Hoogspanning-gelijkstroom HVDC
      • Overige bronnen
      • Zelf blootstelling verlagen
      • Overig
    • 5G, zendmasten en mobiele telefoons
      • Basisinformatie
      • Zendmasten
      • 5G en mobiele communicatie
      • Mobiele telefoons
      • Zelf blootstelling verlagen
      • Overig
    • Huis, apparaten en vervoer
      • Basisinformatie
      • Draadloos communicerende apparaten
      • Duurzame technieken in huis
      • Elektrische voertuigen
      • Elektrisch koken
      • Zelf blootstelling verlagen
      • Overig
    • Kinderen en EMV
      • Basisinformatie
      • Zelf blootstelling verlagen
      • Overig
      • Hoogspanningslijnen
      • Zendmasten en mobiele telefoons
    • WiFi en draadloze toepassingen
      • Basisinformatie
      • Zelf blootstelling verlagen
      • Overig
    • EMV op het werk
      • Basisinformatie
      • Zelf blootstelling verlagen
      • Overig
      • MRI-medewerkers in het ziekenhuis
    • Elektrogevoeligheid
      • Basisinformatie
      • Zelf blootstelling verlagen
    • Blootstelling verlagen?
      • Basisinformatie
      • Elektriciteitsnetwerk
      • Zendmasten en mobiele telefoons
      • Draadloos communicerende apparaten
      • Elektrische auto's
      • Overig
      • Elektrische apparaten
      • Meten van elektromagnetische velden en straling
      • EMV op het werk
    • Informatie voor professionals, gemeenten en GGD
      • Artsen: informatie over elektrogevoeligheid
      • Gemeenten: informatie over 5G
    • Algemene vragen
      • Basisinformatie
      • Veiligheid en gezondheid
      • Informatie voor mensen die MRI ondergaan
      • Effecten op dieren
      • Radar
      • Zelf blootstelling verlagen
      • Overig
      • Blootstellingslimieten
  • Over ons
    • over het kennisplatform elektromagnetische veldenover het kennisplatform elektromagnetische velden
    • over deze websiteover deze website
    • about the dutch knowledge platform on emfs and healthabout the dutch knowledge platform on emfs and health
  • Contact
  1. Home
  2. Nieuws
  3. Vraagtekens bij rapport dat mobiele telefonie 'waarschijnlijk kankerverwekkend' noemt

Vraagtekens bij rapport dat mobiele telefonie 'waarschijnlijk kankerverwekkend' noemt

Deel dit nieuwsbericht


01/11/2021

In juli 2021 heeft Belpoggi van het Italiaanse Ramazzini-instituut voor het ‘Panel voor de toekomst van wetenschap en technologie’ (Science and Technology Options Assessment, STOA) van het Europese Parlement een rapport [1] uitgebracht met als titel “Health impact of 5G”. Dit rapport gaat over mobiele telefonie en de mogelijke samenhang met hersentumoren en nadelen voor vruchtbaarheid en ontwikkeling van (on)geboren kinderen. Het rapport trekt vooral aandacht door de stellige conclusies.
 

Eerste indruk

Het rapport is een verkennende review en gaat, anders dan de titel doet vermoeden, niet over 5G. De auteur concludeert, net als de Gezondheidsraad in 2020, dat onvoldoende onderzoek beschikbaar is naar de mogelijke gezondheidseffecten van de hogere frequenties (26 GHz), die o.a. gebruikt (zullen) worden door 5G.

Het Kennisplatform zet vraagtekens bij de conclusies in het rapport dat de huidige mobiele telefonie met frequenties tussen 450 MHz en 6 GHz waarschijnlijk kankerverwekkend is en schadelijke invloed heeft op de vruchtbaarheid en ontwikkeling. Een van de redenen voor die vraagtekens is dat een deel van de onderzoeken gaat over blootstelling boven de blootstellingslimieten, waardoor effecten van opwarming niet zijn uit te sluiten.

Achtergrond

Het rapport is een zogenoemde 'scoping review' (een soort verkennende review) volgens de criteria van PRISMA-Scr. Een scoping review is bedoeld om vragen over een onderwerp te inventariseren. Als de scoping review daartoe aanleiding geeft, kan een systematische review volgen waarin een beoordeling van de literatuur wordt gedaan en conclusies kunnen worden getrokken [2]. Belpoggi heeft ervoor gekozen om op basis van de scoping review toch een beoordeling te doen en conclusies te trekken. Dat heeft zij gedaan zonder te kijken naar de kwaliteit van de afzonderlijke onderzoeken.

Haar inschatting van recent epidemiologisch onderzoek naar optreden van kanker is ten opzichte van IARC 2011 ('limited evidence') niet gewijzigd. De twee recente dierexperimentele onderzoeken uit 2018 (NTP, en Ramazzini-instituut waar Belpoggi werkzaam is) zijn reden voor de auteur om de algehele beoordeling te wijzigen van mogelijk naar waarschijnlijk kankerverwekkend voor mensen. Daarbij worden volgens het Kennisplatform de tekortkomingen en tegenstrijdigheden in deze dierexperimentele onderzoeken onvoldoende meegenomen.

In de conclusie over een samenhang met mannelijke vruchtbaarheid wordt geen rekening gehouden met het feit dat van de zes epidemiologische onderzoeken waarbij een verband is gevonden, er bij vier geen uitspraken kunnen worden gedaan over de richting van de oorzakelijkheid en dat selectiebias kan zijn opgetreden. Twee van deze onderzoeken zijn gedaan bij militairen, waarbij de blootstelling en frequenties hoger kunnen zijn als gevolg van beroepsmatige blootstelling aan radar en communicatie-antennes. Voor experimenteel onderzoek wordt bij de conclusie over een verband met mannelijke vruchtbaarheid geen rekening gehouden met het feit dat voor ongeveer de helft van de publicaties de blootstelling hoger is dan de limieten in de EU-aanbeveling. Ook wordt geen rekening gehouden met het feit dat in een vergelijkbaar aantal publicaties met een blootstelling hoger dan de limieten, geen effect is gevonden. Van de 39 publicaties over dierexperimenteel onderzoek in de tabel geven zeven publicaties geen informatie over de blootstelling (allen in de categorieën 'positive' en 'equivocal'). Tenslotte zijn drie publicaties opgenomen waarin de frequentie buiten het te onderzoeken gebied viel (te weten 10 MHz en 9,5 GHz). Los van het ontbreken van een gedegen beoordeling zoals in een systematische review zou gebeuren, leveren bovengenoemde studies geen steun voor de conclusie van Belpoggi dat de huidige frequenties de vruchtbaarheid en ontwikkeling van (on)geboren kinderen duidelijk beïnvloeden.

In het rapport wordt de 5G-technologie beschreven en worden uitspraken gedaan over de ontwikkeling in de blootstelling zoals door het gebruik van meer antennes door de inzet van zogenaamde small cells, en meer concentratie van energie door bundelvorming, waardoor blootstelling en risico’s hoger worden ingeschat. Deze ontwikkelingen komen niet overeen met de conclusies van RIVM en Agentschap Telecom (2019). Belpoggi beweert ten onrechte dat ICNIRP de (potentiële) schadelijke effecten van niet-thermische EMV niet heeft meegenomen in de vaststelling van de aanbevelingen van 2020.

Het Kennisplatform wijst hierbij op de analyse die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uitvoert met systematische reviews van dezelfde literatuur die Belpoggi heeft beoordeeld. Deze analyse wordt naar verwachting in 2022 afgerond.

Referenties

[1] Belpoggi F, Health impact of 5G. Panel for the Future of Science and Technology, European Parliamentary Research Service Scientific Foresight Unit (STOA) PE 690.012 – July 2021.
[2] Tricco AC, et al. PRISMA Extension for Scoping Reviews (PRISMA-ScR): Checklist and Explanation. Ann Intern Med 169:467-473. doi: 10.7326/M18-0850
 

Lees meer over:

  • Het advies over 5G van de Gezondheidsraad
  • Wat is 5G?
  • Mobiele telefoons en gezondheid
  • Wetenschappelijke onderzoeksmethoden

Inhoudsopgave

  • Eerste indruk
  • Achtergrond
  • Referenties

Deel dit nieuwsbericht

Downloads

  • Eerste indruk EPRS rapport 5G 2021.pdf

Gerelateerde artikelen

Elektromagnetische velden en gezondheid

Het KENNISPLATFORM ELEKTROMAGNETISCHE VELDEN en GEZONDHEID is een samenwerking van:

Rijksinspectie Digitale Infrastructuur
GGD Ghor
DNV
Zon Mw
TNO
RIVM
Kennisplatform EMV
info-emv@kennisplatform.nl
kennisplatform.nl
088-6897111
  • Over deze website
  • Contact
developed and designed by
 i-tee media logo i-tee media logo
  • Privacyverklaring
  • Cookieverklaring

© 2025, All rights reserved.